ยาที่มีผลต่อสุขภาพช่องปากและฟัน
ในบางครั้งความรู้สึกและพยาธิสภาพที่เกิดขึ้นในช่องปากเรานั้นจะรู้สึกแปลก ๆ ไป เช่น ปากแห้งคอแห้ง การรู้รสชาติเปลี่ยนไป รับประทานอาหารไม่อร่อย ขมคอ เป็นต้น สุขภาพและการรับรสในช่องปาก เลือดออกตามไรฟัน เหล่านี้บางครั้งเกิดจากการใช้ยาของเราเอง ซึ่งบุคลากรทางการแพทย์ เภสัชกร ย่อมมีโอกาสซักถามขอข้อมูลจากผู้ป่วยหรือผู้ใช้ยาอยู่บ่อย ๆ โดยกลุ่มอาการที่เกิดขึ้นสามารถสรุปเบื้องต้นเป็นกลุ่มอาการ ดังนี้
กลุ่มยาที่มีผลต่อการแข็งตัวของเลือด(1) ที่พบในผู้ที่มาทำฟันที่ใช้กันมากคือ aspirin และยาป้องกันการแข็งตัวของเกล็ดเลือด เช่น heparin หรือ warfarin ป้องกันเส้นเลือดอุดตัน Stroke หรือโรคหัวใจ กลุ่มยาเหล่านี้ช่วยป้องกันเลือดแข็งตัว จึงทำให้มีผลต่อการผ่าตัดเพราะเลือดจะไหลไม่หยุดบริเวณแผลผ่าตัด เช่น การถอนฟัน ผ่าฟันคุด ผ่าตัดเหงือก แม้กระทั่งการขูดหินปูน หากไม่หยุดยาก่อนมาผ่าตัด ผลคือ เลือดจะไหลเรื่อย ๆ ไม่หยุดสักที ทำให้หลังผ่าตัดต้องมาแก้ปัญหาเลือดไหลไม่หยุดซึ่งจะยุ่งยากมาก และรวมถึงการขาดวิตามินซีที่ทำให้เกิดเลือดออกตามไรฟัน
กลุ่มยาที่มีผลกับการรับรส(1) ยาบางตัวทำให้การรับรสเปลี่ยนไป เช่น พอรับยาเหล่านี้จะรู้สึกขมลิ้น หรือเหมือนมีรสของโลหะ หรือประสิทธิภาพการรับรสเสียไป กลุ่มยาพวกนี้ ได้แก่
ยาที่มีผลต่อเหงือก(1) ยาบางตัวทำให้เหงือกบวมขยายใหญ่ เช่น ยาป้องกันการชัก phenytoin ยาที่ใช้ในการปลูกถ่ายอวัยวะ เมื่อเหงือกบวมขยายใหญ่เศษอาหารจะติดง่าย ทำให้มีปัญหาเหงือกและฟันตามมา เราต้องให้ความสำคัญกับการทำความสะอาดฟัน และควบคุมให้สุขภาพในช่องปากสะอาดอยู่เสมอ
ยาที่มีผลต่อเยื่อบุในช่องปาก(1) ยาที่ใช้ควบคุมความดันโลหิต ยาคุมกำเนิด ยาเคมีบำบัด ผลข้างเคียงเหล่านี้มีผลต่อเยื่อบุในช่องปาก อาจทำให้เกิดแผลในช่องปากง่ายขึ้น มีการอักเสบ หรือมีการเปลี่ยนสีของเยื่อบุในช่องปาก การดูแลรักษาสุขภาพช่องปากให้สะอาดอยู่เสมอจะช่วยลดอาการปวดที่เกิดจากแผลในช่องปากและอาการอักเสบได้
ยาที่ทำให้ปากแห้ง(1,3) การใช้ยาแล้วมีอาการปากแห้ง แม้ว่าจะเป็นยาที่ซื้อโดยไม่มีใบสั่งยาจากแพทย์ก็ตาม โดยยาที่อาจส่งผลให้เกิดอาการปากแห้ง(3) เช่น
เมื่อภายในช่องปากมีน้ำลายลดลง ปากจะแห้ง รู้สึกไม่สบาย อาจเกิดแผลในช่องปากบ่อยขึ้น มีอาการอักเสบและติดเชื้อได้ง่าย ดังนั้น จึงต้องเพิ่มการรักษาสุขภาพในช่องปากให้มากขึ้น
ยาที่มีผลต่อฟัน(1,4) เช่น ฟันผุ ฟันเป็นกระ หรือเป็นคราบ
จากข้อมูลข้างต้นจะเห็นได้ว่า ยาและสารที่เป็นองค์ประกอบของยาที่ผู้ป่วยรับประทานกันอยู่นั้นมีหลายตัวที่มีผลข้างเคียงต่อช่องปาก ซึ่งในบางครั้งอาจมีผู้ป่วยมาปรึกษาเกี่ยวกับปัญหาในช่องปาก ซึ่งเขาอาจคิดไม่ถึงว่าอาจเกิดจากยาที่รับประทานกันอยู่ทั้งตามที่แพทย์สั่งหรือซื้อรับประทานเอง หวังว่าข้อมูลที่กล่าวคงจะเป็นประโยชน์ในการใช้ซักประวัติเพื่อหาสาเหตุเบื้องต้นสำหรับเภสัชกรและบุคลากรทางการแพทย์
เอกสารอ้างอิง