จับตาร่างพระราชบัญญัติฉบับใหม่ รอบครึ่งปี พ.ศ. 2559

ภก.ปรุฬห์ รุจนธำรงค์

            ตั้งแต่เดือนมกราคมถึงเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2559 มีพระราชบัญญัติใหม่ประกาศในราชกิจจานุเบกษาถึง 36 ฉบับ แต่มีกฎหมายที่กระทรวงสาธารณสุขผลักดัน 2 ฉบับ คือ พระราชบัญญัติป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น พ.ศ. 2559 และพระราชบัญญัติสถานประกอบการเพื่อสุขภาพ พ.ศ. 2559

            ระยะเวลาที่ผ่านมา กระทรวงสาธารณสุขได้มีการเร่งรัดให้มีการปรับปรุงกฎหมายจำนวนทั้งสิ้น 21 ฉบับ แบ่งเป็นกฎหมายที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้ว จำนวน 6 ฉบับ และกฎหมายที่ต้องดำเนินการเร่งด่วนอีก 15 ฉบับ[i]

            กฎหมายที่ประกาศในราชกิจจานุเบกษา จำนวน 6 ฉบับ ประกอบด้วย

            (1) พระราชบัญญัติคุ้มครองเด็กที่เกิดโดยอาศัยเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ทางการแพทย์ พ.ศ. 2558

            (2) พระราชบัญญัติเครื่องสำอาง พ.ศ. 2558

            (3) พระราชบัญญัติเชื้อโรคและพิษจากสัตว์ พ.ศ. 2558

            (4) พระราชบัญญัติโรคติดต่อ พ.ศ. 2558

            (5) พระราชบัญญัติป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น พ.ศ. 2559

            (6) พระราชบัญญัติสถานประกอบการเพื่อสุขภาพ พ.ศ. 2559

            กฎหมายที่ต้องดำเนินการเร่งด่วน จำนวน 15 ฉบับ แบ่งเป็น

         - กฎหมายที่ต้องแล้วเสร็จภายในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2559 จำนวน 9 ฉบับ ได้แก่

            (1) ร่างพระราชบัญญัติส่งเสริมและสนับสนุนการวิจัยสุขภาพ พ.ศ. .... ปัจจุบันอยู่ระหว่างการเสนอ กพร. เพื่อพิจารณา

            (2) ร่างพระราชบัญญัติวัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. .... ปัจจุบันอยู่ระหว่างการพิจารณาของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ

                        คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบร่างพระราชบัญญัติวัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. .... ที่สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาตรวจพิจารณาแล้ว เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2559 มีสาระสำคัญเป็นการปรับปรุงบทบัญญัติเกี่ยวกับองค์ประกอบของคณะกรรมการวัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท การขออนุญาตและการออกใบอนุญาตเกี่ยวกับวัตถุออกฤทธิ์ หน้าที่ของผู้รับอนุญาต หน้าที่ของเภสัชกร การโฆษณา และอำนาจหน้าที่ของพนักงานเจ้าหน้าที่ รวมทั้งเพิ่มเติมบทบัญญัติเกี่ยวกับด่านตรวจสอบวัตถุออกฤทธิ์และการให้โอกาสแก่ผู้เสพ เสพและมีไว้ครอบครอง เสพและมีไว้ในครอบครองเพื่อขาย หรือเสพและขายซึ่งวัตถุออกฤทธิ์ ได้สมัครใจเข้ารับการบำบัดรักษาในสถานพยาบาล ตลอดจนปรับปรุงบทกำหนดโทษและอัตราค่าธรรมเนียมให้เหมาะสมยิ่งขึ้น[ii]

                        ร่างพระราชบัญญัตินี้บรรจุในระเบียบวาระการประชุมสภานิติบัญญัติแห่งชาติ เมื่อวันที่ 21 เมษายน พ.ศ. 2559 และมีการรับหลักการในวันดังกล่าว โดยมีการตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญ จำนวน 21 คน ให้แปรญัตติภายใน 7 วัน กำหนดการพิจารณา 60 วัน ขณะนี้คณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาร่างพระราชบัญญัติวัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ. .... สภานิติบัญญัติแห่งชาติ ขอขยายเวลาพิจารณาร่างพระราชบัญญัติ ครั้งที่ 2 ออกไปอีก 30 วัน นับจากวันที่ 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2559[iii]

            (3) ร่างพระราชบัญญัติการสาธารณสุข (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... ปัจจุบันอยู่ระหว่างการพิจารณาของคณะกรรมการกฤษฎีกา

            (4) ร่างพระราชบัญญัติสถานพยาบาล (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... ปัจจุบันอยู่ระหว่างการพิจารณาของสภานิติบัญญัติแห่งชาติ

                        เมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2559 คณะรัฐมนตรีมีมติต่อร่างพระราชบัญญัติสถานพยาบาล (ฉบับที่ ..) พ.ศ. ....  ดังนี้ (1) เห็นชอบร่างพระราชบัญญัติสถานพยาบาล (ฉบับที่ ....) พ.ศ. .... ที่สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาตรวจพิจารณาแล้ว มีสาระสำคัญเป็นการแก้ไขให้สถานพยาบาลซึ่งดำเนินการโดยภาครัฐต้องมีลักษณะและมาตรฐาน หรือผ่านการรับรองมาตรฐานจากหน่วยงานที่กำหนด แก้ไของค์ประกอบของคณะกรรมการสถานพยาบาล แก้ไขเพิ่มเติมรายละเอียดที่ผู้รับอนุญาตต้องแสดงในสถานพยาบาล และแก้ไขเพิ่มเติมหลักเกณฑ์การดำเนินการของสถานพยาบาลสำหรับผู้ป่วยที่ต้องได้รับการรักษาพยาบาลโดยฉุกเฉิน รวมทั้งแก้ไขเพิ่มเติมหลักเกณฑ์เกี่ยวกับการโฆษณาสถานพยาบาล บทกำหนดโทษ และองค์ประกอบของคณะกรรมการเปรียบเทียบคดีให้เหมาะสมยิ่งขึ้น ตามที่กระทรวงสาธารณสุขเสนอ และให้ส่งคณะกรรมการประสานงานสภานิติบัญญัติแห่งชาติพิจารณา ก่อนเสนอสภานิติบัญญัติแห่งชาติต่อไป (2) รับทราบแผนในการจัดทำกฎหมายลำดับรอง และกรอบระยะเวลาในการจัดทำกฎหมายลำดับรองที่ออกตามร่างพระราชบัญญัติสถานพยาบาล (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... ตามที่กระทรวงสาธารณสุขเสนอ[iv]

                        ร่างพระราชบัญญัตินี้บรรจุในระเบียบวาระการประชุมสภานิติบัญญัติแห่งชาติ เมื่อวันที่ 17 มิถุนายน พ.ศ. 2559 และมีการรับหลักการในวันดังกล่าว โดยมีการตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญ จำนวน 19 คน ให้แปรญัตติภายใน 7 วัน กำหนดการพิจารณา 30 วัน ขณะนี้คณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาร่างพระราชบัญญัติสถานพยาบาล (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... สภานิติบัญญัติแห่งชาติขอขยายเวลาการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติสถานพยาบาล (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... (ขอขยายเวลา ครั้งที่ 1 ออกไปอีก 30 วัน) นับจากวันที่ 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2559[v]

                        ประเด็นที่น่าสนใจจากร่างพระราชบัญญัติฉบับนี้คือ สถานพยาบาลของรัฐต้องมีมาตรฐานจากเดิมบังคับเฉพาะสถานพยาบาลเอกชน การกำหนดให้สถานพยาบาลสามารถดำเนินการในเรื่องเกี่ยวกับการศึกษา การฝึกอบรม หรือการวิจัยทางการแพทย์และสาธารณสุขได้ การกำหนดให้สถานพยาบาลต้องเพิ่มการแสดงอัตราค่ายาและเวชภัณฑ์ ค่าบริการทางการแพทย์ ค่าบริการอื่น (เดิมกำหนดเพียงอัตราค่ารักษาพยาบาลและค่าบริการ) และจะเรียกเก็บเกินอัตราที่แสดงไว้มิได้ การโฆษณาหรือประกาศด้วยวิธีการใด ๆ เกี่ยวกับการประกอบกิจการสถานพยาบาล นอกจากชื่อและที่ตั้งของสถานพยาบาลตามที่ปรากฏในใบอนุญาตต้องได้รับอนุมัติข้อความ เสียง หรือภาพที่ใช้ในการโฆษณาหรือประกาศจากผู้อนุญาต ทั้งนี้ให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่ผู้อนุญาตประกาศกำหนด นอกจากนั้นยังมีการปรับปรุงบทลงโทษให้เหมาะสมกับสถานการณ์ปัจจุบัน

            (5) ร่างพระราชบัญญัติคุ้มครองผู้ได้รับผลกระทบจากบริการสาธารณสุข พ.ศ. .... ปัจจุบันอยู่ระหว่างเสนอนายกรัฐมนตรีโดยกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ เพื่อนำเข้าที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.)

            (6) ร่างพระราชบัญญัติควบคุมส่งเสริมการตลาดอาหารสำหรับทารกและเด็กเล็กและผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้อง พ.ศ. .... ปัจจุบันอยู่ระหว่างการพิจารณาของคณะกรรมการกฤษฎีกา

            (7) ร่างพระราชบัญญัติวิธีพิจารณาคดีผู้บริโภค (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... อยู่ระหว่างเสนอรัฐมนตรีโดยแพทยสภา เพื่อนำเข้าที่ประชุมคณะรัฐมนตรี

            (8) ร่างพระราชบัญญัติยา พ.ศ. ....

            (9) ร่างพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. ....

         - กฎหมายที่ต้องแล้วเสร็จภายในเดือนมกราคม พ.ศ. 2560 จำนวน 6 ฉบับ ได้แก่

            (1) ร่างพระราชบัญญัติเครื่องมือแพทย์ พ.ศ. ....

            (2) ร่างพระราชบัญญัติสถาบันพระบรมราชชนก พ.ศ. ....

            (3) ร่างพระราชบัญญัติสมุนไพรแห่งชาติ พ.ศ. ....

            (4) ร่างพระราชบัญญัติอาสาสมัครสาธารณสุข พ.ศ. ....

            (5) ร่างพระราชบัญญัติว่าด้วยเซลล์บำบัด พ.ศ. ....

            (6) ร่างพระราชบัญญัติควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ พ.ศ. ….

            ด้านกฎหมายที่ไม่อยู่ในการผลักดันของกระทรวงสาธารณสุข แต่เป็นร่างกฎหมายที่น่าสนใจและมีผลกระทบต่อการปฏิบัติงานด้านสาธารณสุขได้ ขณะนี้มีร่างประมวลกฎหมายยาเสพติด และร่างพระราชบัญญัติการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ. ....

 ร่างประมวลกฎหมายยาเสพติด

            เมื่อวันที่ 12 เมษายน พ.ศ. 2559 คณะรัฐมนตรีมีมติ ดังนี้

            (1) อนุมัติหลักการร่างพระราชบัญญัติให้ใช้ประมวลกฎหมายยาเสพติด พ.ศ. .... มีสาระสำคัญเป็นการรวบรวมกฎหมายเกี่ยวกับการควบคุมยาเสพติด การป้องกันและปราบปรามยาเสพติด การฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด และวิธีพิจารณาคดียาเสพติด รวมทั้งองค์กรที่เกี่ยวข้องซึ่งมีจำนวนหลายฉบับและกระจัดกระจายกันอยู่มารวมไว้ในฉบับเดียวกัน พร้อมทั้งปรับปรุงบทบัญญัติในกฎหมายดังกล่าวให้เหมาะสมกับสภาพปัจจุบันตามที่กระทรวงยุติธรรมเสนอ และให้ส่งสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาตรวจพิจารณา โดยให้รับข้อสังเกตของกระทรวงการต่างประเทศ กระทรวงกลาโหม กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสุข สำนักงานอัยการสูงสุด สำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน และสำนักงานศาลยุติธรรมเกี่ยวกับผู้รักษาการตามพระราชบัญญัติ ความเชื่อมโยงและความซ้ำซ้อน การกำหนดฐานความผิด บทนิยาม แนวนโยบายเกี่ยวกับยาเสพติด คณะกรรมการ ค่าตอบแทนพิเศษ การจัดตั้งแผนกคดียาเสพติดขึ้นในศาลอุทธรณ์ กระบวนการพิจารณา การควบคุมการกระทำความผิดเกี่ยวกับยาเสพติด และกระบวนการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติดไปประกอบการพิจารณาด้วย แล้วส่งให้คณะกรรมการประสานงานสภานิติบัญญัติแห่งชาติพิจารณาก่อนเสนอสภานิติบัญญัติแห่งชาติต่อไป

            (2) ให้กระทรวงยุติธรรมเสนอเรื่องกองทุนป้องกันและปราบปรามยาเสพติดต่อคณะกรรมการนโยบายการบริหารทุนหมุนเวียนเพื่อพิจารณาเสนอความเห็นต่อคณะรัฐมนตรีตามนัยมาตรา 14 วรรคหนึ่ง แห่งพระราชบัญญัติการบริหารทุนหมุนเวียน พ.ศ. 2558 แล้วแจ้งผลการพิจารณาเพื่อประกอบการตรวจพิจารณาของสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาต่อไป

            (3) ให้สำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติดและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องรับความเห็นของสำนักงบประมาณเกี่ยวกับค่าใช้จ่ายที่จะเกิดขึ้นเมื่อกฎหมายฉบับนี้มีผลใช้บังคับ เห็นควรเตรียมความพร้อมทั้งระดับนโยบายและระดับปฏิบัติการในการขับเคลื่อนนโยบายและแผนระดับชาติว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด โดยจัดทำแผนการปฏิบัติงานและแผนการใช้จ่ายงบประมาณในแต่ละปีงบประมาณ รวมทั้งจัดทำงบประมาณในลักษณะบูรณาการเชิงยุทธศาสตร์ให้ครอบคลุมครบถ้วนตามปฏิทินงบประมาณ เพื่อเสนอขอตั้งงบประมาณรายจ่ายประจำปีตามความจำเป็นและเหมาะสมไปพิจารณาดำเนินการด้วย[vi]

ร่างพระราชบัญญัติการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ. ....

            เมื่อวันที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2559 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบร่างพระราชบัญญัติการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ. .... ของกระทรวงการคลัง ที่สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาตรวจพิจารณาแล้ว มีสาระสำคัญเป็นการกำหนดกรอบการปฏิบัติงานเกี่ยวกับการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐอย่างกว้าง ๆ เพื่อเป็นมาตรฐานกลางสำหรับใช้เป็นแนวทางในการดำเนินการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุของหน่วยงานของรัฐทุกแห่ง และให้ส่งคณะกรรมการประสานงานสภานิติบัญญัติแห่งชาติพิจารณาก่อนเสนอสภานิติบัญญัติแห่งชาติต่อไป ตลอดจนรับทราบแผนในการจัดทำกฎหมายลำดับรองและกรอบระยะเวลาภายใต้ร่างพระราชบัญญัติดังกล่าว ตามที่กระทรวงการคลังเสนอ และให้กระทรวงการคลังเร่งจัดทำกฎหมายลำดับรองและหลักเกณฑ์ตามร่างพระราชบัญญัติดังกล่าว เพื่อให้การดำเนินการตามกฎหมายว่าด้วยการจัดซื้อจัดจ้างเป็นไปโดยมีประสิทธิภาพและทันกับการบังคับใช้กฎหมายนี้ต่อไป[vii]

            ร่างพระราชบัญญัติฉบับนี้บรรจุในระเบียบวาระการประชุมสภานิติบัญญัติแห่งชาติ เมื่อวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2559 และมีการรับหลักการในวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 โดยมีการตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญ จำนวน 23 คน ให้แปรญัตติภายใน 15 วัน กำหนดการพิจารณา 60 วัน

            ผู้เกี่ยวข้องกับการจัดซื้อยาและเวชภัณฑ์ในภาครัฐควรต้องศึกษากระบวนการหรือขั้นตอนตามกฎหมายฉบับนี้ มีประเด็นที่น่าสนใจซึ่งจะมีผลตามมา เช่น องค์การเภสัชกรรมเป็นผู้ประกอบการที่ต้องเข้าแข่งขัน ไม่มีการบังคับให้ซื้อยาจากองค์การเภสัชกรรมอีก มาตรการการจัดซื้อในกรณีฉุกเฉินหากเกิดอุบัติภัยหรือภัยธรรมชาติหรือเกิดโรคติดต่ออันตรายตามกฎหมายว่าด้วยโรคติดต่อ ลดความสำคัญเรื่อง “ไทยทำ ไทยใช้ ไทยเจริญ” เนื่องจากนักลงทุนต่างชาติต้องการลงทุนในโครงการต่าง ๆ ทุกส่วนราชการ จากเดิมที่ให้ส่วนราชการใช้พัสดุที่ผลิตในประเทศหรือเป็นกิจการของคนไทย ตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการพัสดุ พ.ศ. 2535 ข้อ 16(2) การจัดซื้อไม่ต้องคำนึงเรื่องราคากลางนัก ขอแค่ไม่เกินงบประมาณที่ตั้งไว้ ราคากลางจะเป็นแค่เกณฑ์หนึ่งสำหรับเปรียบเทียบหรือให้คะแนนเท่านั้น เนื่องจากใช้เกณฑ์การให้คะแนนหลายด้านประกอบกัน[viii] ท้ายที่สุดแล้วกฎหมายจะออกมามีหน้าตาเป็นอย่างไร คงจะได้กล่าวถึงในโอกาสต่อไป